اگر بگویند اولین چیزی که با خواندن یا شنیدن این کلمه به ذهن شما متبادر می‌شود چیست، چه جوابی می‌دهید؟ برای بسیاری از ما ایرانی‌ها اولین تصویر از حجاب، زنی در پوشش چادری سیاه رنگ است. حسی که از شکل گرفتن این تصویر در ما ایجاد می‌شود نیز به پیش زمینه ذهنی‌مان از مقوله حجاب برمی‌گردد که می‌تواند مثبت یا منفی باشد. ایجاد رابطه ذهنی بین ما و این تصویر، در درجه اول به دلیل تبلیغاتی است که به اشکال مختلف در سال‌های اخیر پیش‌رو داشته‌ایم. ولی آیا حجاب همین تصویر است؟

حجاب چیزی نیست که آن را محصول اسلام بدانیم؛ هر چند در این دوران اصلی‌ترین مبلغ آن اسلام است. اما واقعیت این است که حجاب به اشکال مختلف در دوره‌های مختلف تاریخی و دینی وجود داشته و هم اکنون نیز جزئی از دستورات دینی در ادیان و جوامع مختلف به شمار می‌رود. با این حال باید میان حجاب به عنوان یک پوشش صرف (همچون پیراهن) و حجاب به عنوان یک پوشش با فلسفه‌ای خاص تمایز قائل شد. مثلا آن چه برخی مورخان به عنوان سندی بر وجود حجاب در مصر باستان بدان اشاره می‌کنند، تصاویر و نقاشی‌های به جای مانده از آن دوران است که مردان و زنانی را با پوششی بر روی سر نشان می‌دهد، ولی این نوع از پوشش، نه به نیت حجاب (آنچنان که در ذهن ماست) که به مثابه پوششی صرف به کار برده می‌شده است که یا نیازی طبیعی –همچون حفاظت سر در مقابل نور خورشید– را برآورده می‌کرده و یا نشانی از طبقه اجتماعی بوده است.

در دین زردشت، عبادت با پوشش سر –هم برای مردان و هم برای زنان– توصیه شده است. چنان که امروز نیز پوشانیدن سر از آداب ورود به عبادتگاه‌های زردشتیان است. این حجاب را نیز نمی‌توان به آن تصویر و مفهوم ذهنی ما ربط داد. این نکته در ادیان مسیحیت و یهودیت نیز وجود دارد، ولی از سوی دیگر در تمام این ادیان و نیز جوامع مختلف، می‌توان آئین‌ها و دستوراتی را یافت که درباره حجب، حیا، عفاف و شیوه برخورد زن و مرد سخن می‌گوید. به همین دلیل است که می‌توان گفت حجاب یک فلسفه، یک رفتار و یک منش است و نه صرفا یک پوشش. در واقع پوشش جزئی از حجاب است و نه تمام آن. با توجه به این تفسیر می‌توان حجاب را به موضوعی در حوزه اخلاق ربط داد و نه صرفا دین. و حوزه اخلاق نیز چیزی است که کل جامعه بشری را در بر می‌گیرد و محدودیت به جنسیت و دین نیست.

اکنون می‌توان آن تصویر ذهنی از واژه حجاب را که در ذهن ما نقش بسته است به چالش کشید. این که تبلیغات ما عمدتا بر وجه پوششی حجاب تاکید دارند، چیزی است که می‌توان به عنوان ایرادی بر نوع تبلیغات حجاب از آن یاد کرد. وجه دیگر این ایرادات متوجه تک جنسیتی دانستن بحث حجاب است؛ بدین معنی که ما حجاب را تنها در زمینه پوشش بانوان مطرح می‌کنیم و به ندرت آن را متوجه آقایان می‌دانیم. این در حالی است که اگر چنان که گفته شد، حجاب را به عنوان مقوله‌ای اخلاقی-انسانی در نظر بگیریم، فراتر از چنین دیدی خواهیم داشت.

شاید بتوان با یک مثال ساده این مسئله را تبیین کرد: زنی را در نظر بگیرید در پوشش چادر که رموز دلبری و لوندی را در رفتار و گفتار به کار می‌بندد. و در مقابل زنی را در نظر بگیرید که بدون حجاب مورد تائید تبلیغات مرسوم، ولی با رفتاری متین و موقر در جمعی حضور دارد. آیا در اینجا صرف پوشش می‌تواند ملاک بر “محجبه” بودن اولی و بی حجاب بودن دومی قرار گیرد؟ اگر حجاب، چنان که در همین تبلیغات گفته می‌شود، قرار است همچون پوششی بر روی شیرینی (با اشاره به یکی از بیلبوردهای معروفی که تصویر آن به تمسخر در فضای اینترنت دست به دست می‌چرخد) قرار است زن را گزند مزاحمان دور کند، آیا در این مثال موفق خواهد بود؟ پاسخ این دو سوال منفی است.

حجاب در واقع چیزی فراتر از یک پوشش است و مجموعه‌ای از رفتارهایی را شامل می‌شود که نتیجه آن حفظ کرامت انسان در یک جمع و به ویژه در مقابل جنس مقابل خواهد بود. ادب، متانت، وقار، حیا و صفاتی از این دست را می‌توان تحت عنوان واحدی با عنوان حجاب قرار داد که می‌تواند در حفظ حریم امنی برای انسان در تقابل با جامعه کمک کند.

چه بهتر بود اگر تبلیغات در مورد حجاب، به جای تاکید بر پوشش، بر فرهنگ آن تاکید می‌کرد. چه بهتر بود اگر نگاه حراستی پوشش محور به نگاهی رفتارمحور تبدیل می‌شد. و چه بهتر بود اگر بعد از معرفی چنین اخلاق و فرهنگی، با تمام زوایای آن، انتخاب را به انسان‌ها می‌سپردیم. انسان چیزهای خوب را در صورت علم به خوبیشان دور نمی‌اندازد.

در نهایت این که حجاب باید به عنوان یک باور و رفتار در ذهن هر فرد شکل بگیرد. وگرنه تاکید بر آن به عنوان یک پوشش صرف و اصرار بر آن حاصلی جز ایجاد انزجار و زدگی در بعضی افراد و نیز دادن بهانه به دست مخالفانش برای تقابل با آن نخواهد داشت.

يكي از اعتقادات مسلمين باور به “حساب در قيامت” است كه پروردگار، بندگان خود را درباره گفتار و رفتار بلكه نيات و مقاصد به محاسبه كشيده و از عملكرد آنها سوال خواهد کرد. بايد متوجه بود كه هر فردي در زندگي خود چه مقدار سخن گفته و تا چه اندازه از خوب و بد عمل كرده، تمام لحظات عمرش را در چه راهي گذرانيده، در زندگي چه هدف هايي داشته و به سوي چه كاري حركت نموده است.

در خصوص حساب روز جزا، آيات و روايات فراوانی وارد شده است از جمله خداوند متعال در آیه ۲۸۴ سوره بقره مي فرمايد: “اگرآنچه در نفس هايتان مي باشد آشكار كنيد يا پوشيده داريد خداوند شما را به آن محاسبه خواهد فرمود". در آیه ۴۷ سوره انبيا هم آمده است: “و اگر عمل به اندازه دانه خردلي باشد، آن را خواهيم آورد و ما را كافي است كه خود حسابگر باشم". همچنین آیه ۲۶ سوره غاشيه می فرماید: “به درستي كه به سوي ماست بازگشتشان، آنگاه حساب آنان بر عهده ماست".

“يونس بن عمار” نقل می کند امام صادق(ع)فرمود : پرونده ها در قيامت بر سه قسم است؛ پرونده اي است كه در آن نعمتهاي خدا نوشته شده و پرونده اي است كه درآن، حسنات ثبت گرديده و ديواني است كه در آن گناهان ضبط شده است. در وقت حساب، ميان پرونده نعمت ها و حسنات مقابله اندازند پرونده نعمت ها ديوان حسنات را فرا گيرد، باقي مي ماند ديوان سيئات، فرزند مومن آدم را براي حساب مي خوانند،قرآن در بهترين صورت جلو او افتد، پس مي گويد پروردگارا! من قرآنم و اين است بنده مومن تو كه نفس خود را بخواندن من به تعب انداخته و شب خود را به خوش خواندن من گذرانيده و هنگامي كه شبها براي عبادت بر مي خاست گريه مي كرد، او را خرسند نما چنانكه مرا خوشحال نموده،حضرت فرمود؛ خداوند عزيز جبار مي فرمايد؛ دست راست خود را باز نما؛ پس آن را از خشنودي خداوند عزيز جبار پُِرسازد و دست چپ او را از رحمت خدا، آنگاه گفته شود اين است بهشت،براي تو مباح است،بخوان و بالا رو،چون آيه اي را بخواند يك درجه بالا رود.۱

از امام صادق(ع) روايت شده که فرمود: نفسهاي خود را محاسبه كنيد، پيش از آنكه شما محاسبه شويد، زيرا در قيامت پنجاه ايستگاه است كه هر ايستگاه مثل هزار سال است از آنچه مي شماريد. يعني هزار سال دنيايي آنگاه اين آيه را تلاوت فرمودند؛ در روزي كه اندازه آن هزار سال است از آنچه مي شماريد.۲

حضرت علي(ع) در آخر عمر شریف خود در شب نوزدهم ماه رمضان كه در منزل ام كلثوم مهمان بودن بعد از آنكه ام كلثوم براي پدر بزرگوارش شير و نمك حاضر كردند حضرت گريان گرديد و فرمود؛ دخترم براي من در يك سفره دو نان خورش حاضر كردي، مگر نمي داني من به پسر عموي خود رسول خدا(ص) اقتدا كرده ام. دخترم! هر كه خوراك و پوشاك او در دنيا بهتر باشد، ايستادن او در قيامت نزد حق تعالي بيشتر است، دخترم! در حلال خدا حساب است و در حرام او عقاب….۳

بدون شک حساب در قيامت بسيار دقيق است، بايد از خداوند استمداد نمود و از او توفيق طلبيد و به دامان پيمبر و آل عليهم السلام چنگ زد زيرا بسيار مشكل است. چنانكه از امام زين العابدين(ع) به اين مضمون روايت شده، وقتي كه خلايق محشور مي شوند همه به گردن هم و به سر و روي يكديگر ريخته و ضجه مي كشند با اضطراب شديد لرزان و گريان با هول و هراس بپاخيزند،صداي منادي بلند شود. چنانكه تمام نفسها به عقب بر مي گردد همگي چشم باز نموده، سرها را بر كشند، مي شنوند كه گفته مي شود؛ حكم به عدالت است در اين روز جور و ستمي نيست، ميان شما به عدالت حكم خواهد كرد،در اين روز حق ضعيف را از ستمگر خواهم گرفت. پس منادي ندا در دهد،اي مردم بشنويد كه خدا مي فرمايد؛ منم بسيار بخشنده؛ همه خوشحال شوند…آنگاه امر شود كه براي حساب آماده شوند، بعد فرمان داده شود كه پرونده ها را بياورند و ميزانها نصب گردد و پيمبران حاضر شوند، ائمه و شهدا بر قوم خود گواه باشند، سپس حساب دقيق شود،حسابهاي مخلوق با يكديگر جمع و تفريق گردد،مظلمه ها به حساب آيد گرچه نسبت به كافر باشد.۴

ممکن است این سوال برای برخی افراد پیش آید که خداوند چگونه پرونده اين همه مخلوق را در روز قیامت حساب می كند؟ جواب چنين سوالي را حضرت علي(ع) فرموده است. روایت شده از آن بزرگوار پرسيدند؛ چگونه خداوند خلايق را با اينهمه زيادي حساب مي نمايد؟ حضرت فرمود؛ به همان گونه كه با زياديشان روزي مي دهد، آنها را حساب خواهد نمود. پرسيدند؛ چگونه آنها را حساب مي كند.با اينكه او را نمي بينند؟حضرت فرمود؛چنانكه آنها را روزي مي دهد او را نمي بينند.۵

——————-

۱- بحارالانوار ،ج ۳، ص ۲۳۶

۲- سفينة البحار، ج ۱، ص ۲۵۰

۳- منتهي الامال، ج ۱، ص ۱۸۲

۴- بحار، ج ۳، ص ۲۳۶

۵- بحار، ج ۳ ، ص

مسلمانان، آزاد اندیشان، مدعیان حقوق بشر و تمام کسانی که مدعی احترام به آزادی های انسانی و بشری هستند باید نسبت به این حمله ددمنشانه را محکوم کنند.

حجت الاسلام والمسلمین محمودرضا جمشیدی در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، ضمن محکومیت حمله خمپاره ای به حرم حضرت زینب(س)، اظهار داشت: این حمله یادآور جنایت یزیدیان و هتک حرمت به خاندان اهلبیت(ع) است.
وی با اشاره به تعرض مرقد حجر بن عدی از صحابی حضرت رسول(ص) و امیرالمومنین(ع) در ماه های گذشته، تصریح کرد: این جنایت و حملات مشابه نشان می دهد، کسانی که مبادرت به این اعمال می‌کنند، هیچ گونه حرمتی برای اماکن مذهبی و مقدس قائل نیستند.
مدیر حوزه های علمیه خواهران خاطرنشان کرد: این گروه‌های منحرف به دنبال محو آثار ارزش اسلامی و مقدس مسلمانان هستند و برای آن ها فرقی نمی کند که چه کسی باشد.
حجت الاسلام والمسلمین جمشیدی با تاکید بر محکومیت مجامع بین المللی در قبال حمله خمپاره ای به حرم حضرت زینب(س)، گفت: مسلمانان، آزاد اندیشان، مدعیان حقوق بشر و تمام کسانی که مدعی احترام به آزادی های انسانی و بشری هستند باید نسبت به این حمله ددمنشانه ابراز انزجار نشان داده و آن را محکوم کنند.
وی در ادامه یکی دیگر از مسببان این جنایت را حامیان تروریست ها دانسته و تصریح کرد: در حقیقت این حامیان تروریستی هستند که از گروه های منحرف پشتیبانی می کنند و ما شاهد این گونه جنایات هستیم.
وی با تاکید بر این که یکی از گروه های تروریستی از عنوان ارتش آزاد برای خود استفاده می کنند، خاطرنشان کرد: هتک حرمت نوامیس و مقدسات اسلامی، معنی و مفهوم آزادی، از نظر این گروه های تروریستی است.
مدیر حوزه های علمیه خواهران با اشاره به شعارهای پوشالی این گروه های تروریستی ابراز داشت: اعتقادات اسلامی با اقدامات و جنایت های مداوم آن‌ها، زیر سوال رفته است.
حجت الاسلام والمسلمین جمشیدی با تاکید بر اینکه استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا حامی و مشوق این گروه های خشک مغز وهابی است که در واقع دشمن اسلام هستند، تصریح کرد: مردم و مسلمانان در سراسر دنیا خشم،  فریاد و اعتراض خود را متوجه حامیان گروه های تروریستی کنند، تا در آینده شاهد تداوم این گونه حملات و جنایات نسبت به اماکن مذهبی در سراسر دنیا نباشیم.