مدیریت استانی کردستان

عنوان

نقش بازی در تربیت کودک از نظر اسلام

استاد راهنما

معصومه پاشایی

پژوهشگر

زینب آقاجانلو-مدرسه علمیه حضرت فاطمه(س)سقز

چکیده

موضوع این پژوهش با عنوان  نقش بازی در تربیت کودک از دیدگاه اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از انتخاب این موضوع، آشنایی با یکی از روش های تربیتی با عنوان بازی و مشخصه‌های آن ، اهمیت آن برای والدین و کلیه‌ی کسانی که به نحوی با کودکان در ارتباطند، همچنین بیان پیامدهای تربیتی بازی ، بیان ویژگی‌های اسباب‌بازی‌های مناسب و تکیه بر نقش مؤثرشان در روان کودک و تأثیر آن در آموزش مهارت‌های فکری و جسمی کودکان از قبیل رشد عواطف و احساسات، توسعه‌ی مهارت‌های حسّی، حرکتی و شناختی، سلامت عمومی و بهداشت روانی کودک است. از جمله ویژگی‌های بازی، اختیاری بودن ،خوشایند و هدف‌دار بودن آن است. بازی در سال‌های اولیه نقش حیاتی برای کودک دارد، زیرا علاوه بر شادی، برای رشد جسمی کودک اهمیت زیادی دارد. در روایات معصومین (علیهم السّلام) نیز به این موضوع اشاره شده،است.

بازی دارای ارزش‌های بس مهمّی است که با کمی تأمل می‌توان به درستی به نقش و اهمیت آن در رشد روانی کودک پی برد. آن ارزش‌ها عبارتند از: ارزش جسمانی، درمانی، اجتماعی، اخلاقی، ذهنی، آموزشی و … از طریق بازی، والدین می‌توانند بسیاری از مفاهیم دینی، اخلاقی، علمی، ازقبیل آموزش آداب زندگی، احکام و احادیث و اصول اخلاقی و دینی را به کودک بیاموزند. بازی‌ها با توجه به محتوای آن‌ها و گرایش‌های کودک که از احوال درونی او نشأت گرفته به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند، آن‌ها عبارتند از: بازی‌های تقلیدی، نمایشی، نمادی، تخیّلی، هوش، حرفه‌ای، رقابتی، رایانه‌ای.

اما مسئولیت والدین در زمینه‌ی بازی کودک از دیدگاه اسلام، این است که مکان و زمینه‌ی مناسبی برای بازی کودک فراهم کنند، هم‌چنین با کودکشان هم‌بازی شوند.

از دیگر وظایف والدین این‌که باید در ضمن بازی بسیاری از اصول اخلاقی را به طور مستقیم و غیرمستقیم به کودک آموزش دهند؛ امّا متأسفانه برخی از والدین به دلایلی از قبیل ناآگاهی، کمبود فضای کافی برای بازی، بی‌حوصلگی، کثیف شدن لباس کودک، از بازی ممانعت کرده و به بازی آن‌ها اهمیّت نمی‌دهند. از دیگر مواردی که باید به آن توجّه شود، ویژگی‌های اثرگذار اسباب‌بازی است. اسباب‌بازی مناسب می‌تواند بر رشد صحیح کودک مفید باشد و مطابق با سن، علایق و درخور توانایی‌های ذهنی و رشد کودک باشد. در همه حال والدین باید نظارت بر اسباب‌بازی و نحوه‌ی بازی کودک داشته باشند. برخی نتایج بدست آمده در این پژوهش عبارتند از: بازی در رشد جسمی و روانی کودک نقش بسیار مهمی دارد. البته از نقش والدین در بازی کودک نباید غفلت کرد، زیرا آنان از این طریق می‌توانند آموزش کودکان را به عهده بگیرند. در تدوین این تحقیق از منابع روان­شناسی  ،کتاب­های روایی که در مورد تربیت و بازی نوشته شده و کتاب­های تربیتی استفاده شده است.

این تحقیق به اعتبار روش جمع‌آوری، کتابخانه‌ای است و زمینه‌های به اثبات رسیده در این پژوهش عبارتند از: 1- بازی باعث خلاقیّت، سرعت و رشد فکری می‌گردد. 2- خانواده‌ها و به خصوص والدین هم‌بازی‌های بسیار مناسبی برای کودک هستند. 3- بازی مؤثرترین و اصلی‌ترین راه یادگیری برای کودکان است.