ماه شعبان فرصت طلایی استغفار و آمرزش

روزها در پی هم آمدند و رفتند. ماه‌ها سپری شدند و هلال شعبان در آسمان درخشیدن گرفت. این ماه، رنگی دگر برای عاشقان حق دارد. بوی یار می‌دهد و هنگامه وصل را نویدبخش است. ماهی که رسول رحمت (صلی الله علیه و آله و سلم) آن را شهر خود می‌نامد و بزرگان دین صلوات بر محمد و آل محمد (علیهم السلام) را افضل اعمال در آن می‌دانند. باید دید علت این تعظیم و بزرگداشت چیست؟! علت تکریم این ماه از سوی عالمان دین چیست؟! بهترین راه برای یافتن پاسخ این پرسش بررسی سخنان سکانداران دین حق است.

رهپویان دیدار یار

زمانی که انسان قصد دیدار بزرگی می‌کند برای فرارسیدن آن روز لحظه‌ها را می‌شمارد و مقدمات را فراهم می‌سازد، بهترین جامعه‌ها و پاکیزه‌ترین پوشش‌ها را برای خویش مهیا می‌کند و با شوق فراوان قدم در مسیر می‌گذارد تا با آمادگی کامل و در موعد مقرر به محضر او شرفیاب شود.

شعبان نیز مقدمه‌ای است برای رسیدن به رمضان. ماه ضیافت الله. ماه گشوده شدن درهای رحمت حق بر بندگان. انسان عاشق برای دیدار رب لحظه‌شماری می‌کند. او فرصت‌ها را غنیمت شمرده و از لحظات بهترین بهره را می‌برد. او به شوق رسیدن به رمضان، قدردان شعبان خواهد بود. در ماه شعبان، یا حتی پیش‌تر در رجب، مقدمات حضور در پیشگاه مالک هستی را در خویش فراهم می‌آورد و گرد گناه از وجود خویش می‌زداید. او همواره سخن رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) را به یاد دارد که فرمودند شعبان ماه من است و از تمامی ماه‌های سال به جز رمضان که ماه خداست بالاتر است.

در مسلک پیشوایان دین جایگاه والای شعبان به خوبی به چشم می‌خورد. روزه‌داری، نماز خواندن، صدقه دادن و عبادت در این ماه برای آنان رنگی دگر دارد. در گزارشات تاریخی آمده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در شعبان بسیار روزه می‌گرفتند. عائشه همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در مورد سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در این ماه گفته است:

«مَا رَأَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) یَصُومُ فِی شَهْرٍ أَكْثَرَ مَا كَانَ یَصُومُ مِنْ شَعْبَانَ».[1]

«ندیدم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در هیچ ماهی به اندازه ماه شعبان روزه بگیرند».

در احادیث گزارش شده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) روزه ماه شعبان را به رمضان وصل می‌نمودند:

«أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله و سلم) كَانَ یَصِلُ شَعْبَانَ بِشَهْرِ رَمَضَانَ‏».

تا شوق دیدار خویش را به یگانه معبود ثابت نموده و عزم راسخ خویش در انجام وظایف الهی را بیش از پیش مشهود سازند.

در روایات فراوانی بر اهمیت روزه در ماه شعبان اشاره شده است که نشان از نقش مهم آن در آماده ساختن روح آدمی برای شرکت در ضیافت الله دارد. از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که:

«مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) شَفِیعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ».[2]

«اگر کسی سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می‌گردد و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در روز قیامت شفیع او خواهند بود».

در کنار روزه، استغفار و توبه به پیشگاه حضرت حق نیز در این ماه سفارش شده است. از امام رضا (علیه السلام) سۆال می‌شود کدام دعا در ماه شعبان جایگاه بالایی دارد؟ ایشان در جواب پاسخ می‌هند:

«فَقَالَ الِاسْتِغْفَارُ إِنَّ مَنِ اسْتَغْفَرَ فِی شَعْبَانَ كُلَّ یَوْمٍ سَبْعِینَ مَرَّةً كَانَ كَمَنِ اسْتَغْفَرَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ سَبْعِینَ أَلْفَ مَرَّةٍ قُلْتُ فَكَیْفَ أَقُولُ قَالَ قُلْ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ». [3]

«استغفار، همانا کسی که در ماه شعبان هر روز 70 مرتبه استغفار نماید همانند کسی است که در سایر ماه‌ها 70 هزار بار این ذکر را گفته باشد. کیفیت نقل آن نیز چنین می‌باشد: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ».

به طور کلی استغفار از گناهان اثر فورى در رفع مصائب و گرفتاری‌ها و گشوده شدن درب نعمت‏هاى آسمانى و زمینى دارد. بین صلاح جامعه انسانى و فساد آن، و بین اوضاع عمومى جهان ارتباطى برقرار است، و اگر جوامع بشرى خود را اصلاح كنند، به زندگى پاكیزه و گوارایى مى‏رسند، و اگر به عكس عمل كنند عكس آن را خواهند داشت. قرآن به طرق مختلف بر این امر اشاره کرده است. از جمله آنجا که می‌فرماید: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً*یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْكُمْ مِدْراراً*وَ یُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنینَ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهارا»؛ «و گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید كه او همواره آمرزنده است.*[تا] بر شما از آسمان بارانِ پى در پى فرستد.*و شما را به اموال و پسران، یارى كند، و برایتان باغها قرار دهد و نهرها براى شما پدید آورد». (نوح/10 تا 12)[4]

استغفار روح آدمی را زلال می‌سازد. قلبش را صیقل می‌دهد و گناهان گذشته را از وجودش پاک می‌گرداند. اگر آدمی بتواند روح خویش را در این ماه با توبه و استغفار جلا دهد توان خود را در بهره‌وری از ماه رمضان و دریافت برکات بیشتر افزایش می‌دهد. انسانی که روح خویش را با توبه و روزه برای قرار گرفتن در پیشگاه باری تعالی آماده ساخته باشد بیش از دیگران می‌تواند نعمات مادی و معنوی ماه رمضان را به دست آورده و دست پر از ضیافت الهی بازگردد.

پی نوشت ها :

[1]. فضائل الأشهر الثلاثة، ص: 61.

[2]. همان.

[3]. همان، ص: 56

[4]. ترجمه المیزان، ج‏20، ص: 46.