تهذيب نفس طلبه
تهذيب نفس
• • همه میدانند كه اگر طلبگی و درآمدن در سلك روحانیت تنها دو ركن اساسی داشته باشد بی شك یك ركن آن تهذیب اخلاق و تطهیر روح و اتصاف به مكارم اخلاقی و سلوك انسانی و ارزشهای عملی اسلامی است. و آن همه سخن كه در بیان ارزش و جایگاه «عالم» رفته است شرط آن وارستگی عملی و روحی و اخلاقی است.
«علم» به رغم آن كه از مقوله «نور» است و روشنایی اما اگر ظرف آن آراسته به شرایطی نباشد كه لازم است آفت آن از «جهل» نیز فزونتر خواهد بود حتی اگر علم دین باشد. اینكه قرآن كریم بارها از رسالت پیامبراكرم (ص) در «تعلیم» و «تزكیه» همزمان یاد كرده یادآور این نكته است كه پیامبران در پی جامعهای نبودهاند كه به قول قرآن «كمثل الحمار یحمل اسفارا» یا «مثله كمثل الكلب ان تحمل علیه یلهث او تتركه یلهث».
طلبهای جامع الشرایط است كه همزمان با كسب علم و بیش از آن در اندیشه و اهتمام تهذیب اخلاق فردی خود و تصحیح سلوك اجتماعی و زی طلبگی خود باشد. مكارم اخلاقی و مراتب وارستگی علمی ارزشهایی نیستند كه با ادعا و بستن عناوین پرطمطراق به خود و یا حتی لزوما از میان صفحات و خطوط كتابهای به دست آید. برخورداری از راهنمایان تربیتی و الگوهای اخلاقی و مجاهدتهای نفسانی و پا گذاشتن بر هواهای جوانی و خواستههای نفسانی شرط قطعی راه است.
آنچه اینك و در سالهای پس از پیروزی انقلاب مبارك اسلامی ضرورت خودسازی و تهذیب را دو چندان كرده فرصتهای بسیار گستردهای است كه برای ظهور و بروز طلاب در سطح جامعه و نظام پیش آمده است. نعمتها و «فرصت»های وسیعی كه اگر همراه با وارستگی نباشد چیزی جز نقمت و «تهدید» نخواهد بود. شرط بهره مندی از این فرصت وارستگی اخلاقی و مسلط شدن برخواستهها و وساوس نفسانی و آسیب ناپذیری از حب ریاست و جاذبههای مادی و دنیاست و این جز به توفیق خداوند تعالی و به مدد استاد اخلاق و درس تزكیه مقدور نخواهد بود. مدیران و اساتید و اولیای امور در حوزهها اگر بخواهند طلبهها را جامع الشرایط بار آورند راهی جز این ندارند. چنان كه حضرت امام خمینی «قده» فرمودهاند:
«اگر حوزهها همین طور از داشتن مربی اخلاقی و جلسات پند و اندرز خالی باشد محكوم به فنا خواهد بود. چطور شد علم فقه و اصول به «مدرس» نیاز دارد درس و بحث میخواهد برای هر علم و صنعتی در دنیا استاد و مدرس لازم است كسی خودرو و خودسر در رشتهای «متخصص» نمیگردد فقیه و عالم نمیشود لیكن علوم معنوی و اخلاقی كه هدف بعثت انبیا و از لطیفترین و دقیقترین علوم است به «تعلیم و تعلم» نیازی ندارد و خودرو و بدون «معلم» حاصل میگردد!»
و نیز فرمودهاند:
«خوب است فقها عظام و مدرسین عالی مقام كه مورد توجه جامعه علمیه میباشند در خلال درس و بحث به تربیت و تهذیب افراد همت گمارند و به مسائل معنوی و اخلاقی بیشتر بپردازند. محصلین حوزهها نیز لازم است در كسب ملكات فاضله و تهذیب نفس كوشش كرده به وظایف مهم و مسئولیتهای خطیری كه بر دوش آنان است اهمیت دهند.»