مدیریت استانی کردستان

بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:
نقش ها و وظایف زنان
گردآورنده :
شمسی رنجبر
حوزه علمیه فاطمة الزهرا ( سلام الله ) شهرستان کامیاران
زمستان 91

چکیده
یکی از موضوعاتی که در طول تاریخ در معرض آرا و تفسیرهای گوناگون قرار گرفته همواره دچار افراط و تفریط شده است ،شخصیت و جایگاه فردی ، خانوادگی و اجتماعی زن و مرد است. امروزه نیز کج اندیشی ها و عدم تعادل در این باب ، در جوامع مختلف فراوان به چشم می خورد. در این میان تنها چشمه زلال ، مکتب اولیا و اوصیای الهی است که به دور از هر گونه افراط و تفریط و با تکیه بر وحی و با استمداد از خالق هستی ،به ترسیم جایگاه حقیقی زنان و مردان متناسب با آفرینش آنان پرداخته است.
برای پیش گیری از هرج و مرج ها و بیان وظایف زن و مردو ارائه دادن یک زندگی بر اساس موازین اسلامی ما را بر آن داشت که مقاله ای در این زمینه تهیه کنیم.
این مقاله به روش کتابخانه ای تهیه شده است .
با توجه به مفاهیم مورد نظر و شرایط موجود در زندگی هر فردی اگر بخواهد شخصیتی اسلام گونه داشته باشد با انجام دادن درست وظایف خود می تواند به آن جامه ی عمل بپوشاند و آن را از بالقوه به بالفعل تبدیل کند.
کلیدواژه: سبک،شیوه، زندگی.

فهرست مطالب

مقدمه…………………………………………………………………………….
فصل اول : نقش ها و وظایف زنان
شوهرداری فاطمه زهرا ( سلام اللعلیها)……………………………………..
نقش زن ،اصلاح جامعه و پرورش انسانهای والا………………………………
زن حافظ خانواده…………………………………………………………………
نقش زن در تبدیل خانواده به جایگاه عروج معنوی…………………………..
نقش زن از سه دیدگاه تکامل معنوی ، فعالیتهای اجتماعی و خانواده …..
تربیت صحیح و عاطفی فرزند………………………………………………….
کتاب خوانی مادر برای کودک………………………………………………….
فصل دوم :نقش ها و وظایف مردان
رسیدگی به خانواده و بصیرت دادن به همسر و خانواده ………………….
مراقبت از زن مانند گل……………………………………………..…………
تبین کیفیت برخورد زن و مرد در قانون و اخلاق اسلامی ………………..
نصیحت و تهذیب مردان برای جلوگیری از بی عدالتی درباره ی زنان…...
استفاده ی خردمندانه از تجربیات دیگران و نه صرف تقلید……………….
نتیجه…………………………………………………………………………..
منبع و مأخذ………………………………………………………………….

مقدمه
یکی از موضوعاتی که در طول تاریخ در معرض آرا و تفسیرهای گوناگون قرار گرفته همواره دچار افراط و تفریط شده است ،شخصیت و جایگاه فردی ، خانوادگی و اجتماعی زن و مرد است. امروزه نیز کج اندیشی ها و عدم تعادل در این باب ، در جوامع مختلف فراوان به چشم می خورد. در این میان تنها چشمه زلال ، مکتب اولیا و اوصیای الهی است که به دور از هر گونه افراط و تفریط و با تکیه بر وحی و با استمداد از خالق هستی ،به ترسیم جایگاه حقیقی زنان و مردان متناسب با آفرینش آنان پرداخته است.
پژوهش های فراوانی در این زمینه صورت گرفته که اولین آنها قرآن کتاب آسمانی و سایر کتب که هر کدام به نحوی شکل صحیح زندگی کردن را بیان کرده اند ولی برای پیش گیری از هرج و مرج ،یادآوری وظایف زن و مرد و ارائه دادن یک زندگی بر اساس موازین اسلامی ما را بر آن داشت که این مقاله را تهیه و تنظیم کنیم.
این مقاله به روش کتابخانه ای تهیه شده است.
با توجه به این مفاهیم برای درمان این مشکلات و داشتن یک زندگی اسلام گونه بهره گیری از احکام و قوانین اسلامی و نحوه ی زندگی ائمه و دیگر بزرگان اسلام است.

فصل اول :

نقش ها و وظایف زنان
شوهرداری فاطمه زهرا( سلام الله علیها)
یک وقت انسان فکر می کند شوهرداری یعنی اینکه انسان در خانه و آشپزخانه غذا درست کند و اتاق را تر و تمیز کند و پتو ها را پهن کند و مثل قدیمی ها تشکچه را بگذارد که آقازاده یا از دکان بیاید .شوهرداری که فقط این نیست .شما ببینید شوهرداری فاطمه زهرا ( سلام الله علیها) چگونه بوده است.در طول ده سالی که پیامبر در مدینه بودند حدود نه سالش حضرت زهرا و امیر مؤمنین با هم دیگر زن و شوهر بودند در این نه سال جنگ های کوچک و بزرگی ذکر کرده اند - حدود شصت جنگ اتفاق افتاده - در اعلب آنها امیرالمؤمنین بوده است. او خانمی است که در خانه نشسته شوهرش مرتب در حال جنگ است. و اگر در جبهه نماند جبهه ها لنگ است انقدر جبهه ها وابسطه به او است.از لحاظ زندگی هم وضع رو به راهی ندارند ، همان چیزهایی که شنیده ایم « و یُطعِمون الطعام علی حبه مسکیناً و یتیماً و اسیراً انما نطعمکم لوجه الل ه » یعنی حقیقتا زندگی حقیرانه محض داشتند ؛ در حالی که دختر رهبری هم هست ؛یک نوع احساس مسؤلیت هم میکند .انسان چقدر روحیه ی قوی می خواهد داشته باشد ، تا بتواند این شوهر را تجهیز کند؛دل او را وسوسخ ی اهل و عیال و گرفتاری های زندگی خالی کند ، به او دلگرمی بدهد،بچه ها را به خوبی تربیت کند . امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) امام بودند وطینت امامت داشتند زینب(سلام الله علیها) که امام نبود فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در همین

مدت نه سال تربیت کرده بود. بعد از پیامبر هم که ایشان مدت زیادی زنده نماندند.این طور خانه داری ،این طور شوهرداری و این طور کدبانویی کردند .و این طور محور زندگی ها ماندگار در تاریخ قرار گرفتند. آیا این ها نمی تواند برای یک دختر جوان ، یک خانم خانه دار یا مشرف به خانه داری الگو باشد.

نقش زن ،اصلاح جامعه با پرورش انسانهای والا
شما باید زن را با چشم یک انسان والا نگاه کنید تا معلوم بشود که تکامل و حق آزادی او چیست؟ زن را به عنوان موجودی که می تواند مایه ای برای اصلاح جامعه یا پرورش انسانهای والا بشود نگاه کنید تا معلوم شود زن کیست . آزادی او چگونه است .زن را با چشم آن عنصر اصلی تشکیل خانواده در نظر بگیرید. خانواده اگر چه از مرد و زن تشکیل می شود و هر دودر تشکیلموجودیت خانواده مؤثر اند ؛ اماآسایش فضای خانواده و آرامش سکوتی که در فضای خانواده است به برکت زن و طبیعت زنانه است.

زن حافظ خانواده
خانواده را هم به وجود می آورد و اداره میکند این را بدانید عنصر اصلی تشکیل خانواده زن است نه مرد بدون مرد ممکن است خانواده ای باشد زن خانواده اگر عاقل و تدبیر باشد خانواده را حفظ می کند اما اگر زن از

خانواده ای گرفته شود مرد نمی تواند خانه را حفظ کنند.
زن مسلمان در عائله وظایفی دارد . آن همان رکنیت اساسی خانواده و تربیت فرزندان و هدایت و تقویت روحی شوهر است.

نقش زن در تبدیل خانواده به جایگاه عروج معنوی
ارزش زن به این است که بتواند محیط زندگی خود و برای مرد و فرزندان محیط امن یک بهشت یک جایگاه عروج به معارف معنوی و مقامات معنوی تبدیل کند.و آن وقتی که وظیفه ی او ایجاب می کند بتواند در سرشت کشور تأثیر بگذاردو در سرنوشت جامعه نقش ایفا کند که در این صورت نقش زن همچنانکه گفته شد فقط پنجاه درصد نیست،نقش کمی نیست؛ بلکه نقش کیفی است هم خود او نقش ایفا می کند هم با استفاده از جاذبه ای که خدای متعال در وجود زن گذاشته است ،فرزند و شوهر خود را در آن راهی که مطلوب است،سوق می دهد و پیش می رود. بنابراین نقش زن در این صورت نقشی مضاعف است .
نقش زن از سه دیدگاه تکامل معنوی ،فعالیت های اجتماعی و خانواده
زن را می توان از سه دیدگاه مورد ملاحضه قرار داد. دیدگاه اول : نقش زن به عنوان انسان در راه تکامل معنوی و نفسانی است و در این دیدگاه زن و مرد هیچ تفاوتی با هم ندارند . در قرآن وقتی خداوند می فرماید:«ضرب الله مثلاً للذین آمنوا امرأة فرعون »زن فرعون به عنوان عنصر مؤمن برجسته ای که نظیر او در میان انسانهای آن روز هم نبود یا کمیاب بود ، برای مؤمنین از زن مثال می زند.
دیدگاه دوم : در حیطه ی فعالیت های اجتماعی و سیاسی و علمی و اقتصادی است . از نظر اسلام مسیر فعالیت و تلاشهای اجتماعی و سیاسی و علمی و اقتصادیزن کاملا باز است . اگر کسی بخواهد زن را از کار علمی و تلاش اجتماعی و سیاسی و علمی و اقتصادی محروم کند برخلاف حکم خدا حرفی زده است. البته زن از لحاظ جسمانی چون از ظریف تر از مرد است لذا ضروریت هایی دارد.
دیدگاه سوم : نگاه زن بهخ عنوان یک عضو در خانواده است . این که از همه مهم تر است . در اسلام به مرد اجازه داده نشده که به زن زور بگوید و چیزی را بر زن تحمیل نماید. برای مرد حقوق محدودی قرار داده شده است که از روی کمال مصلحت و حکمت است و به هر کس گفته و تشریح شود تصریح می کند که در قبال او هم از روی مصلحت برای زن هم حقوقیر قرار داده است . مرد و زن هر کدام طبیعت و اخلاق و رحیات و غرایزی دارند که مخصوص خودشان است . اگر از این خلقیات مخصوص زن و مرد درست استفاده شودمرد و زن یک خانواده درست ، هماهنگ و مساعد را تشکیل می دهند . اگر مرد زیاده روی کرد تعادل به هم می خورد و اگر زن هم زیاده روی کرد باز هم تعادل به هم می خورد . اسلام د خانواده دو جنس را مثل دو لنگه درب و دو کاسب شریک در یک مغازه قرار داده است. اگر این دو جنس با همان حدود و موازینی که اسلام گفته زندگی کنندخانواده یک خانواده مهربان ؛ ماندگار و با برکت خواهد شد .نگته مهم اینکه در خانواده همانطور که گفتیم این دو موجود با خصوصیات خودشان همزیستی و هماهنگی دارند . به یقین یکی از لحاظ جسمی ظرافت بیشتری دارد و یکی قوی تر و گردن کلفت تر است. و اگر قانون از زن دفاع نکند ممکن است مرد به او تعرض کند.

تربیت صحیح و عاطفی فرزند
یکی از وظایف مهم زن عبارت است از اینکه فرزند را با عواطف ، با تربیت صحیح ، با دل دادن و رعایت دقت، ؛آن چنان بار بیاورد که این موجود انسانی -چه دختر چه پسر-ذ وقتی که بزرگ شد از لحاظ روحی ؛ یک انسان سالم ، بدون عقده ؛ بدون گرفتاری ، بدون احساس ذلتو بد بختی و فلاکت ها و بلاهایی که امروز نسل های جوان و نوجوان غربی در اروپا و آ مریکا به آن گرفتارند و بار آمده باشد .
زن بایستی به رسالت عظیم زن بودن و مادر بودن خود ،رسالتی که مرد در آن رسالت با او شریک نیست . اختصاص به خود او دارد آشنا و واقف باشد.

کتاب خوانی مادر برای کودک
رسم کتاب خوانی در بین مردم را باب کنیم ، کاری که شنیدیم اروپایی ها در خانه ، مادر برای بچه اش وقت خواب کتاب می خواند . این رسم را ما اصلا نداریم البته در بعضی از خانواده ها بود ما در منزل پدریمان دیدیم که کسی می نشست و برای کس دیگر کتاب می خواند .سال ها سک چنین کاری می شد هم برای کوچک ها و هم برای بزرگ ها این کار در بین مردم راج نیست.
البته می شود با فیلم سازی ، با توصیه و تذکر به مردم این کار را کرد .اصلا مردم توجه ندارند که چنین کاری را می شود کرد - کتاب خوانی برای کودکان - ذمادر بشیند کتاب کودکان و کتاب قصه برای کودکان بخواند . یا کتاب خوانی برای کهنسالان می خواهند پیر مرد یا پیر زن، پدر بزرگ و مادر بزرگ را سرگرم بکنند ،کتابی را انتخاب کنند تا بچه ها و نوه ها بخوانند . به این کار به عنوان یک حسنه تاشویق می شوند.

فصل دوم

نقش ها ووظایف مردان

رسیدگی به خانواده وبصیرت دادن به همسر وفرزندان
چنان چه نتوانیددرزمینه ی فرزندان درست فکرکنید وعمل کنید.خدای نکرده برای شمامشکل درست خواهد شد!شمابه بصیرت فرزندان وهمسرانتان برسید؛اهمیت بدهید.خودتان راآن چنان درکارغرق نکنید که برای زن وبچه ،وقتی وفرصتی باقی نماند.من بارهابه دوستان سفارش کرده ام،بازهم به شماسفارش می کنم؛برای فرزندان وقت بگذاریدوبدانیدبه وکمک نورانیت وصفایی که دردلشان هست،حرف شماراقبول می کنند.
شما فقط بایددوکلمه حرف قابل قبول ومنطقی داشته باشیدکه به فرزندانتان بزنید؛درباره هرمسئله که به نظرشما مهم است.درباره ی دین،درباره ی انقلاب امام ورژیم گذشته،درباره ی مسئله ی که روز به روزونوع به نوع مطرح می شود،بایدحرف داشته باشید.«قُوا أنفسکم وأهلیکم ناراً وقودها الناس والحجارة »خودتان وفرزندان واهل خودتان راحفظ کنید.این بسیارمهم است.بصیرت برای خودتان وبرای آن ها به وجودبیاورید.
من بارها ازقول امیرالمؤمنین(علیه السلام)درخطبه هاوجاهای دیگرعرض کرده ام کهحضرت درجنگ صفین،وقتی که آن قضایا پیش آمد- ازجمله ی فرمایشات- این رافرمود«الا ولایحمل هذالعلم الا بصیرة والصبر»این کلمه بصروصبرهم ازآن زیبایی های مخصوص کلمات امیرالمؤمنین(علیه السلام)است که هردو واحدی دارند!بصیرت وپایداری هردو لازم است.
مراقبت اززن مانندگل
اگردرتعبیرات اسلامی ملاحظه کنید،درباره زن،درست همان تعبیرات واقعی وجوددارد«المرأة ریحانه ولیست بقهرمانه »زن گل است- ریحانه یعنی گل- انسان باگل چکارمی کند؟نوع برخوردباگل چگونه است؟اگرباگل کشتی بگیرند،گل پرپر می شوداگرگل راگل بشناسند وبرخوردگلانه باآن بکنند،مایه زینت ومؤثراست،وجودخودش شاخص وبارز خواهدبود.
ولیست به قهرمانه،قهرمانه به معنی قهرمانی که به فارسی می گوییم،نیست؛یک تعبیرعربی است که ازفارسی گرفته شده است.قهرمان به طورخلاصه یعنی مباشرامور،سرکارگار.یعنی درخانه شما،زن رابه عنوان مباشرامورخودتان ندانید،خیال نکنید که شمارئیس هستید،کارهای خانه،بچه هارامثال آن،به عهده ی کارگراست؛سرکارگرهم این خانم است،وبایداین گونه عمل کنیم.

عدم رفاه زدگی درخانواده
درمنزل فرزند شما اینطورنباشدکه حالاچون فرزندعزیزی است،هرچه میخواهد،برایش فراهم بشود؛نه لباس کهنه،لباس وصله زده-لااقل دربعضی ازاوقات-بپشد.یک جامی خواهدمثلاًگردشی وکاربرود،ماشین برای حاضرنباشد!برای خریدن فلان چیز،پول برایش حاضرنباشد؛این طورنباشدکه مابگوییم این قدرپول همیشه درجیب توباشد.که دیگرمعطل نمانی!نه؛بچه هایک وقت احساس کندمیخواهدچیزی بخردوپول ندارد؛هم چنان که بچه های مردم خیلی اوقات می خواهندچبزی بخرند وپول ندارند!لباس خوبی است؛مداست؛ولی زن مانداشته باشد،آن لباس رابپوشد.لباسی بپوشدکه ازسطح متوسط مردم پایین تراست !

تبیین کیفیت برخوردزن ومرد درقانون واخلاق اسلامی
تصویرکیفیت برخوردزن ومرد دراخلاق اسلامی وقانون اسلامی هم به نظرمابایستی بیش تررویش کارشود.بعضی متدین هم هستند،امّاچون بامفاهیم اسلامی درست آشنانیستند واخلاقیات مرتبط باروابط زن ومردرادراسلام درست نمی دانند،تدینشان موجب نمی شود که ازغلظتشان کم شود،ازتحکم وزورگویی ها رادارند؛این هم بایداصلاح شود.اخلاق اسلامی درروابط زن ومرد-به خصوص درداخل خانواده-بایدموردتوجّه قراربگیرد .

نصیحت وتهذیب مردان برای جلوگیری ازبی عدالتی درباره زنان
البته این رابارها گفته ام،الان هم می گویم؛درجوامع ماهم-یعنی جوامع اسلامی وجامعه ایرانی خودما-متأسفانه مثل جوامع غربی یک بی عدالتی درارتباطات خانوادگی زن ومردوجودداشته ؛عمده هم مربوط به داخل خانواده است؛این بایدجلویش گرفته شود.یک مقداری بانصیحت امکان پذیراست؛ ….باتهذیب واخلاق مردان هم امکان پذیر است .

استفاده خردمندانه از تجربیات دیگران
برای ما روش را احکام اسلام معین می کند . هر روش خردمندانه ی عقلایی را هم اسلام می پسنددو قبول دارد.اگر تجربه ای در جایی باشد اسلام قبول است ؛ اما تقلید نه. استفاده خردمندانه از تجربیات دیگران درست اما تقلید غلط. لذا امروز کسانی که برای حقوق زن و و برای رشد و شکوفایی استعدادهای زنان در کشور ما تلاش می کتنند - که البته باید این تلاش انجام بگیرد - باید بدانن چه هدفی را دنبال می کنند و چه شعارهایی را با ید مطرح نمایند.

نتیجه
انسان ها چه زن و چه مرد برای اینکه بتوانند یک خانواده خوب و ایده آل داشته باشند و فرزندان خود را اسلام گونه پرورش دهند می توانند با مطالعه زندگی حضرت علی ( علیه السلام )و حضرت زهرا( سلام الله علیها) این بزرگواران رتا الگوی خود قرار دهند . ؛ علاوه براین با مطالعه در زندگی سایر بزرگان تاریخ از نحوه ی زندگی آنها الگو بگیرند و زندگی خود را بر اساس موازین اسلامی که بهترین نوع است تشکیل دهند.

فهرست منابع و مأخذ
1.قرآن ، مهدی الهی قمشه ای ،چاپخانه بزرگ قرآن کریم، انتشارات تلاوت، 1386.
2.بانکی پور فرد ، امیر حسین، آیینه ی زن مجموعه ی موضوعی سخنان مقام معظم رهبری، کتاب طه، 1381.
3. زیبایی نژاد و سبحانی ، محمد رضا و محمد تقی ،درآمدی برنظام شخصیتی زن در اسلام، مقایسه دیدگه اسلام و غرب، مرکز نشر هاجر، قم،1390.
4. کربلایی ، محسن و جمعی از محققین ، زن و بازیابی هویت حقیقی ، انتشارات انقلاب اسلامی ، تهران،1390.
5. روزنامه کیهان ، 1375.