همه ساله جمعیت زیادی از مسلمانان برای ادای نماز عید فطر گرد هم می آیند تا شکرانه یک ماه روزه داری را در کنار هم جشن بگیرند. نمازی که حمد و سپاس های زیبای آن در قنوت، دل و جان را طراوتی ویژه می بخشد. نماز عید سعید فطر، نمازی مستحب است که در زمان ظهور امام زمان (عج) واجب می شود. سوالی که در این باره مطرح می شود این است که خواندن نماز عید سعید فطر به صورت جماعت با وجود مستحب بودن چه حکمی دارد؟ در ادامه نگاهی به فتاوی مراجع می اندازیم:

حضرت امام خمینی (رحمه الله ) فرموده‏اند: نماز عید فطر و قربان در زمان غیبت حضرت ولی عصر (علیه السلام ) مستحب است و احوط این است که آنها را به صورت فرادا بخوانند، ولی خواندن آن دو به صورت جماعت به قصد رجا و امید ثواب اشکالی ندارد.

خواندن این دو نماز در زمان حضور ائمه معصومان واجب بوده است. در زمان غیبت اگر ولی فقیه‏ (مرجع تقلید) یا مأذون از طرف او اقامه جماعت نماید اشکال ندارد.(۱)
بقیه مراجع معظم تقلید به همین مضمون فتوا داده‏اند. اما این که چرا در این مورد نماز مستحبی را میتوان به جماعت خواند، دلیل آن روایاتی است که مضمون آنها این است: “لا صلاة فی العیدین الا مع الامام أو مع امام عادل؛ نماز عید فطر و عید قربان باید با امام عادل انجام شود(۲)

فقهای عظام از این روایات استفاده کرده‏اند که این دو نماز با حضور امام عادل معصوم یعنی در زمان حضور امام به صورت جماعت واجب است و در زمان غیبت واجب نیست بلکه مستحب است و چون در برخی از روایات آمده “فان صلیت وحدک فلا بأس؛ اگر به تنهایی یعنی فرادا نماز عید را خواندی، اشکالی ندارد” استحباب آن را در زمان غیبت استفاده کرده‏اند.
مرحوم سید یزدی در عروه فرموده است: “لا تشرع الجماعة فی شیء من النوافل؛ در هیچ یک از نمازهای نافله و مستحبی جماعت مشروع نیست، چون بدعت است” و امام صادق و کاظم‏علیهماالسلام از پیامبرصلی الله وعلیه وآله نقل کرده‏اند: “واعلموا أنه لا جماعة فی نافلة؛ بدانید در نافله، جماعت مشروع و جائز نیست”.(۳)

در توضیح المسائل مراجع آمده است: احتیاط واجب آن است که نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت با جماعت نخوانند، ولی به قصد رجا مانع ندارد و نمازهای مستحبی را هم میشود به جماعت خواند، مگر نماز استسقا را که برای آمدن باران میخوانند.(۴)

در حقیقت باید گفت استحباب خواندن بعضی از نمازهای مستحبی به جماعت دلیل خاص دارد.

پی نوشت:

۱.تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۲۴۱؛ توضیح‏المسائل مراجع، ج ۱، مسئله ۱۵۱۶؛ آیت اله خامنه‏ای اجوبة الاستفتاءات، س ۶۴۴.

۲.وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۹۵.

۳.مستمسک العروة الوثقی، ج ۷، ص ۱۷۰.

۴.توضیح المسائل مراجع، ج ۱، مسئله ۱۴۰۷.