مدیریت استانی کردستان

هر عملی كه از انسان سر می‌زند اثرات خاص خود را بر نفس و جامعه‌اش می‌گذارد. غیبت نیز از این قاعده مستثنی نیست و سه نوع اثر دارد.

1- بر رابطه غیبت كننده با غیبت شوندگان تأثیر منفى مى‏گذارد. كسى كه از او غیبت شده است وقتى آگاه شود كه در مجلسى از او به زشتى یا بدى یاد شده است از غیبت كننده ناخرسند مى‏شود و او را مسئول خدشه‏ دار شدن وجهه و آبرویش مى‏ داند. غیبت كننده با تعرض به آبروى دیگرى او را از موقیعت اجتماعى‏ اش ساقط مى‏ كند و این كار در حالى انجام مى گیرد كه او از آن چه درباره‏ اش مى‏ گویند بى‏ خبر است و نمى ‏تواند براى پوشیده ماندن عیوبش اقدام كند. خداوند در قرآن كریم پس از نهى از غیبت، تشبیه رسایى براى نمایاندن زشتى آن آورده است.

«لا یَغتَب بَعضكم بعضاً اَیُحب اَحَدكم اَن یَأكل لَحم اَخیهِ مَیتاً فَكرهتموه (1)؛ و بعضى از شما غیبت بعضى نكند آیا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده ‏اش را بخورد؟ (یا) از آن كراهت دارید.»

این آیه نشان مى‏ دهد كه غیبت كننده به برادر مؤمن خود آسیبى مى‏ زند كه او از آن غافل است. در حالى كه خوردن معمولا عملى است كه با التذاذ توأم است غیبت كردن كارى نفرت‏ انگیز است. غیبت اگر چه به انگیزه التذاذ صورت مى‏ گیرد، ولى با آگاه شدن از واقعیت آن نه تنها لذت بخش نیست كه بسیار ناخوشایند است. این ناخوشایندى را همگان درك مى‏ كنند، همان گونه كه همه ناخوشایندى خوردن گوشت برادر مرده خویش را درك مى‏ كنند.
كسانى كه شنونده غیبت هستند همواره این احتمال را مى‏ دهند كه غیبت كننده در غیاب آنان نیز از عیوبشان سخن گوید. در نتیجه رابطه آنان با غیبت كننده تضعیف مى‏ شود. در صورتى كه غیبت زیاد صورت گیرد محیط اجتماع امنیت خود را از دست مى ‏دهد و آبروى انسان‏ها در خطر مى‏ افتد.

2- دومین اثر غیبت، اثرى اجتماعى است كسانى كه شنونده غیبت هستند همواره این احتمال را مى‏ دهند كه غیبت كننده در غیاب آنان نیز از عیوبشان سخن گوید. در نتیجه رابطه آنان با غیبت كننده تضعیف مى شود. در صورتى كه غیبت زیاد صورت گیرد محیط اجتماع امنیت خود را از دست مى‏ دهد و آبروى انسان‏ها در خطر مى‏ افتد.

بسیارى از اهداف دین از طریق ایجاد پیوند و الفت اجتماعى قابل دسترسى است و شارع احكامى را وضع كرده است تا مردم از طریق تعاون و مشاركت در هدف و مسیر به آن اهداف دست یابند. این تعاون و همكارى نیازمند خوش‏بینى متقابل مردم است. غیبت از جمله گناهانى است كه محیط را براى ایجاد همدلى، نامناسب مى ‏كند و رسیدن به اهداف اجتماعى را دشوار مى ‏سازد. در صورتى كه غیبت كننده از زشتى ‏هاى اخلاقى دیگران یاد كند، در واقع آنها را رواج مى ‏دهد، قبح آنها را از دل‏ها مى‏ ریزد و محیط را از نظر اخلاقى آلوده مى‏ كند.

امام صادق(علیه السلام) فرمودند:

«من قال فى مؤمن ما رأته عیناه و سمعته اذناه فهو من الذین قال الله عزوجل: ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشة فى الذین آمنوا لهم عذاب الیم(2)؛ كسى كه درباره مؤمنى آن چه به چشم دیده و به گوش شنیده بگوید، از جمله كسانى است كه خداوند فرمود: كسانى كه دوست دارند كه زشتكارى در میان آنان كه ایمان آورده‏ اند، شیوع پیدا كند، براى آنان عذابى پُر درد خواهد بود.»

3- اثر دیگر غیبت در رابطه انسان با خداست. كسى كه غیبت مى‏ كند از فرمان خدا سرپیچى كرده است و كیفر الهى در انتظار اوست و آخرتى ناخوشایند خواهد داشت؛ زیرا نیكى‏ هاى او همه به آتش این عمل مى ‏سوزد.

كسى كه غیبت مى‏ كند از فرمان خدا سرپیچى كرده است و كیفر الهى در انتظار اوست و آخرتى ناخوشایند خواهد داشت؛ زیرا نیكى‏ هاى او همه به آتش این عمل مى ‏سوزد.

امام صادق(علیه السلام) فرمودند:

«الغیبة حرام على كل مسلم و انها لتأكل الحسنات كما تأكل النار الحطب(3)؛ غیبت بر هر مسلمانى حرام است و هر آینه نیكى ‏ها را مى‏ سوزاند چنان كه آتش هیزم را مى‏ سوزاند.»

دشوارى كار غیبت كننده از آن روست كه جبران گناهش وابسته به رضایت كسانى است كه غیبت آنها را كرده است.

پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند:

«مَن اَغتاب مُسلماً او مُسلمة لَم یقبل الله صلاته ولا صیامه اربعین یوماً و لیلة الا ان یغفر به صاحبه (4)؛ كسى كه غیبت زن و مرد مسلمانى را كند خداوند نماز و روزه او را تا چهل روز و شب نمى پذیرد، مگر آن كه برادرش او را ببخشاید.»

اگر غیبت كننده موفق به توبه شود و غیبت شونده از حق خود بگذرد، خداوند او را خواهد بخشید؛ ولى گناه غیبت چنان بزرگ است كه خداوند به حضرت موسى (علیه السلام) وحى فرمود كه اگر غیبت كننده توبه كند آخرین كسى است كه به بهشت وارد مى‏ شود و اگر توبه نكند اولین كس خواهد بود كه به درون آتش جهنم مى ‏رود. (5)

منابع:

1- حجرات، 12.

2- كشف الربیه، ص 11.

3- همان، ص 9.

4- جامع السعادات، ج 2، ص 314.

5- همان، ص 11.

شیدا امجدیان-مدرسه علمیه فاطمه الزهرا(س)کامیاران