امضای معاهده ننگین تقسیم ایران بین روسیه و انگلیس در عهد «محمد علی شاه قاجار» (1286ش)
روسيه و انگلستان از سالها قبل رقابت شديدي بر سر منافع خود در ايران داشتند. هر امتيازي كه يكي از اين دو كشور به دست ميآورد، ديگري سعي ميكرد، مشابه آن را تحصيل كند. اگر دولتمردان ايران به سوي روسيه تمايل مييافتند، انگلستان تلاش ميكرد كه آنها را از صحنه خارج سازد و اگر نفوذ انگليس در حكومت ايران گسترش مييافت، روسيه به وسايلي متوسل ميشد تا آن وضع را تغيير دهد.
عليرغم اين همه رقابت و اختلاف، پس از انقلاب مشروطه، ناگهان بين روسيه و انگليس توافقي حاصل ميشود كه به موجب آن، ايران به مناطق نفوذ تقسيم ميشود. بر اساس قرارداد تقسيم ايران، منطقه مركزي كشور، بيطرف اعلام شد. مناطق شمال و قسمتي از غرب ايران، تحت كنترل روسيه قرار گرفت و نواحي جنوبي نيز به منطقه نفوذ انگليس تبديل گرديد.
اين قرارداد در حالي امضا شد كه حكومت ايران به علت بيكفايتي شاهان قاجار، به قدري تضعيف شده بود كه روسيه و انگليس براي انقعاد اين قرارداد، حتي با دولت ايران نيز مشورت نكردند. اين پيمان كه به قرارداد 1907 مشهور شد خشم مردم ايران را برانگيخت و مجلس شوراي ملي نيز با آن مخالفت كرد. عليرغم امتناع مجلس از تصويب اين قرارداد، نيروهاي روس و انگليس، تا پس از انقلاب كمونيستي در شوروي، از ايران خارج نشدند.