نقش نماز و دعا در زندگی انسان
مطالعه تاریخ زندگی بشر نشان می دهد هر زمان و هر جا بشر وجود داشته، نیایش و پرستش هم وجود داشته اما شکل عبادت و معبود او متفاوت بوده است.
انسان در حال پرستش، از وجود محدود خویش پرواز می کند و با حقیقتی می پیوندد که در آن نقص و کاستی و فنا و محدودیتی وجود ندارد.
از طرف دیگر شاید بهترین راه برای شناسایی ارزش یک عمل، بیان کردن رابطه آن با عبادت باشد.
دعای خالص عبادت است و دعا، عبادت خالص است.
کلمه مخ را در کتب لغت خالص کل شی بیان کرده اند.
اصولا عبادت اگر ناخالص باشد عبادت نیست و عبادت و ناخالصی باهم سازگار نیستند.
چرا تا این حد برای دعا ارزش و اهمیت قائل شده اند و همه را تشویق و ترغیب به دعا کردن می کنند؟
پیش از این باید با مفهوم دعا آشنا شد محور معانی دعا خواندن است خواندن و صدا زدن همراه با خواست و طلب، چنان که در کتب لغت، دعا را خواندن، ندا کردن، کمک خواستن، پرسش کردن، فریادرس خواستن، نیایش کردن، ستودن، بندگی و عبادت کردن معنا کرده اند.
معانی گوناگون دعا در آیات قرآن عبارت از:
۱- خواندن و خواستن
۲- کمک خواستن
۳- دعوت، تشویق و ترغیب کردن
۴- پرستش کردن نماز عمود دین و معراج مومن
پرستش یعنی چه؟ پرستش یعنی حالتی که انسان از ناحیه باطنی خود به حقیقتی که او را آفریده است و خود را در قبضه قدرت او می بیند توجه داشته باشد و خودش را نیازمند و محتاج او بیند.
عبادت اساسا قطع نظر از هر فایده و اثری که داشته باشد خود یکی از نیازهای روحی بشر است و انجام ندادن آن موجب عدم تعادل و اضطراب در روح می باشد.
در میان عبادات، نماز از جایگاه ویژه ای برخورداراست به گونه ای که این عمل به عنوان رکن و اساس دین معرفی شده و این جایگاه رفیع به خاطر نقش و جایگاه و تاثیرگذاری شگرف آن در آرامش روح و روان، دور نگه داشتن انسان از پلیدی ها و آثار ویژه تربیتی آن است.
گاهی انسان برای رسیدن به یک هدف زحمات زیادی متحمل می شود، اما کسی را نمی بیند که به زحمت او ارج نهد و از او قدردانی کند این ناسپاسی او را به شدت رنج می دهد و در حالت اضطراب و نگرانی فرو می برد اما هنگامی که احساس کند کسی از تمام تلاش ها و کوشش های او آگاه است و به آن ارج می نهد جای نگرانی برایش باقی نمی ماند.
اضطراب فکری و تنش های روانی از بیماری های مهلکی هستند که بشریت قرن حاضر را تهدید می کنند.
روان کاوان و دانشمندان می کوشند تا راه های کاهش بار فکری انسان ها را پیش بینی کنند و برای مقطعی به فکر و روان او استراحت دهند.
نماز اگر با شرایط باطنی و ظاهری انجام شود نه تنها ذهن را در مدار تمرکز می نهد بلکه درون را نورانی و با صفا می کند و اگر انسان حضور قلب و توجه در نماز را به خوبی درک کرده باشد توان آن را پیدا می کند که در یک لحظه تمام قوای ذهنی را متوجه یک چیز بکند و در نماز این تمرین را به دفعات انجام داده است.
انسان طالب کمال و سعادت خویش است می خواهد هم در دنیا و هم در آخرت سعادتمند گردد و سعادت و کمال انسان در پرستش خداوند و اطاعت او نهفته است، چرا که ممکن الوجود زمانی به کمال می رسد که به واجب الوجود بپیوندد و نماز،این اکسیر عظیم، عبارت است از: تلاش و جلوه معنوی اشرف مخلوقات در پیشگاه خالق اکبر در نماز، گفتارها و کردارها، همه برای تواضع و خشوع در مقابل حضرت حق تعالی هستند و توجه به قدرت لایزال حضرت حق و تمسک و توکل انسان نماز گزار بر آن منبع عظیم است و با یاد او آرام و استوار است.
اگر انسان نماز را با شرایطی که شرع مقدس بیان فرموده و توصیه کرده است انجام دهد، خصلت ها و فضیلت های انسانی در وجودش زنده می شوند و انسان را به سوی تربیت عالی بشری رهنمون می گردند.
در مجموع برای نماز می توان ویژه گی هایی به شرح ذیل قایل شد:
نماز باعث روشنی دل، امید و نشاط، جلب رحمت پروردگار، مانع زشتی و منکر.
فلسفه دعا: فلسفه دعا در سه بخش قابل توضیح است: فلسفه و هدف نهایی از دعاکردن اجابت نیست.
اصولا اجابت و گرفتن پاسخ یکی از فواید مهم دعا است ولی هدف نبوده و نیست، بنابر دلایل زیر:
۱- اگر فلسفه و هدف دعا فقط اجابت باشد، از هر کسی که بتواند خواهش ما را اجابت کند می توان درخواست کرد و این با روح توحید که نفی عبودیت غیر خداست مخالف است.
۲- اگر فلسفه و هدف دعا، اجابت و گرفتن حاجت و پاسخ باشد و خداوند سبحان فقط بدین منظور فرمان به دعا داده باشد، دیگر تاخیر در اجابت معنی ندارد و تاخیر در اجابت از جانب خدای حکیم کاری عبث و بیهوده است که صد البته چنین نیست در مجموع فلسفه دعا، از بین بردن روح اکبر و استکبار در انسان است و کبر و برتری طلبی همراه با غرور بیجا عامل مهم دعا نکردن و عدم درخواست شخص از خداوند متعال می باشد تا آنجا که شخص خود را بالاتر از آن می داند که در مقابل خداوند سر بر خاک نهد و با زاری و دشتهای باز همچون گدایان از او چیزی بخواهد.
اصلا او خود را بالاتر از آن می داند که خواهش و تمنا کند و این همان کبر است نکته دیگر آن که دعا عامل توجه به توحید باریتعالی و یاس از غیر خدا است.
اصولا همه انسانها در تمام ادوار تاریخ، اکثرا اعتقاد به مبدا خالق داشته اند، اما در شناخت و پیروی از او دچار انحراف گشته اند.
شریک قرار دادن برای او، واسطه قرار دادن برای رسیدن و پیوند با او و با نقض خدایی به آنچه لیاقت خدایی ندارد از جمله این انحرافات است.
نتیجه:
خلاصه آن که نماز (عبادت با عظمت) انسان را در ابعاد گوناگون وجودی اش تربیت می کند و از او انسانی کامل و بلند مرتبه می سازد و او را به سوی سعادت دنیوی و اخروی رهنمون می گرداند.
هدف از دعا کردن نیز توجه به همین امر مهم است و دعا کننده ای که به توحید بی توجه باشد دعایش، دعا نیست و مورد قبول واقع نخواهد شد.
خداوند دعای کسی را پاسخ می دهد که از همه چیز، به جز خداوند مایوس شده باشد و رجا و امیدش فقط به پروردگار باشد.
برگزاری نمایشگاه سراسری کودک و نوجوان ویژه هفته فرهنگ رضوی
نمایشگاه نشریه دیواری و کتابسازی رضوی اعضا و مربیان مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سراسر کشور ویژه هفته فرهنگ رضوی روز چهارشنبه در سنندج افتتاح شد.
مدیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کردستان در حاشیه این نمایشگاه که با حضور مدیر کل حوزه های علمیه خواهران استان کردستان، میرزایی اصل فرماندار سنندج و میمنت آبادی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان برگزار شد، گفت: بیش از هزار و 700 اثر از سراسر کشور در این نمایشگاه در معرض دید علاقه مندان قرار گرفته است. سهیلا شیخی افزود: هدف از برپایی این نمایشگاه آشنایی بهتر کودکان و نوجوانان با زندگی امام رضا (ع) ، مطالعه و تحقیق در زندگی امام رضا (ع) و برقراری حس دوستی و محبت بین کودکان و نوجوانان با الگو گیری از زندگی ائمه اطهار است. وی با بیان اینکه این نمایشگاه در راستای برگزاری هفته فرهنگ رضوی در استان کردستان برگزار شده است اظهار داشت: برپایی کارگاهای کلاژ و نقوش اسلامی و دلنوشته ای اعضاء ، یک تصویر یک حدیث و قصه گویی رضوی هم از جمله برنامه های جنبی نمایشگاه هفته فرهنگ رضوی است.
رفتار و گفتار انسان بر اساس ارزش های او شکل می گیرد
نماینده ولی فقیه دراستان کردستان گفت: ارزش ها و باورهای انسان موجب شکل گیری رفتار ، گفتار و نوع عملکرد او شده و بر آن تاثیر می گذارد.
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد حسینی شاهرودی در دیدار جمعی از هنرمندان که با حضور مدیر کل حوزه های علمیه خواهران استان کردستان و جمعی از مدیران فرهنگی استان که به مناسبت آغاز به کار دهه فرهنگ رضوی در استان انجام شد اظهار کرد: انسان ها باید همواره به ارزش ها و باورهایی که بر اساس مبانی دینی شکل می گیرد ، پایبند باشند.
وی افزود: خداوند تمامی انسان هایی را که در راستای احیای ترویج ارزش های دینی تلاش کنند ، مورد لطف و رحمت خود قرار می دهد. وی خاطر نشان کرد: افرادی که می خواهند در مسیر درست هدایت شوند و راه درست را پیش گیرند باید از آیات قرآن کریم پیروی کرده و قرآن را مبنای کار خود قرار دهند.
نماینده ولی فقیه در استان کردستان یادآور شد: قرآن کریم منبع پاسخگویی به تمامی نیازهای بشریت است و این نعمت بزرگ است که از سوی خداوند متعال در اختیار انسان ها نهاده شده است. آیت الله شاهرودی بیان کرد: بهترین الگو برای کسب سعادت دنیا و آخرت تمامی انسانها حضرت محمد (ص) است چرا که ایشان از هر لحاظ نمونه و سرمشق هستند.
خبر: برگزاری نمایشگاه کتاب
برگزاری نمایشگاه کتاب در مدرسه علمیه فاطمه الزهرا (س) بیجار
به همت معاون فرهنگی - تربیتی مدرسه علمیه فاطمه الزهرا (س) بیجار سرکار خانم احمدزاده نمایشگاه کتابی از تاریخ 91/3/24 در این مدرسه افتتاح شد.
این نمایشگاه مورد استقبال بسیار گسترده ای از طلاب و عموم بانوان شهر قرار گرفت و طلاب از برگزاری این نمایشگاه احساس رضایت و خرسندی نمودند. همچنین این نمایشگاه مورد بازدید معاونین اعزامی از مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران استان کردستان قرار گرفت.
کتابهای موجود در آن کتاب های دینی - مذهبی - تاریخی - اطلاعات پزشکی - اعتقادی - فرهنگی و… بودند و یک بخش از آن به کتاب کودک اختصاص داده شده بود.
خبر: برگزاری جلسه تدوین برنامه های قرآنی ماه مبارک رمضان در استان
برگزاری جلسه تدوین برنامه های قرآنی ماه مبارک رمضان دیروز مورخ 91/3/24 در دفتر نماینده مکرم ولی فقیه در استان کردستان برگزار گردید.
این جلسه بین مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران استان کردستان و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و برخی از ادارات و ارگان های دولتی برگزار گردید.
جناب آقای میمنت آبادی مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن خیر مقدم گویی به مدعوین این جلسه تصریح کرد: این جلسه در راستای برنامه ریزی جهت توسعه فرهنگ قرآنی پایه ریزی شده است و اهداف آن ایجاد هماهنگی بین دستگاه های دولتی و موسسات و گروه های فعال غیر دولتی در جهت هم افزایی و ارتقاء فعالیت های قرآنی در سطح ملی و بین المللی است.
سپس معاون محترم فرهنگی- تربیتی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران استان سرکار خانم خاطره زارعی در این جلسه پس از برشمردن عملکرد و سر فصل فعالیت های حوزه های علمیه خواهران و گزارش اجمالی از انجام فعالیت های مدارس تحت پوشش آن مدیریت خاطر نشان کرد: دستیابی به جامعه ای متمسک به قرآن و عزت و برخوردار از ایمان و عمل صالح ، تحقق اندیشه های معمار بزرگ انقلاب اسلامی و رهنمودهای مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در گسترش فرهنگ حیات بخش قرآن کریم و ارتقای ایران به کشوری توسعه یافته با هویتی اسلامی - انقلابی در گرو عزم ملی و اراده هماهنگ مدیران ارشد نظام برای توسعه فرهنگ قرآنی است.
خبر:بازدید جامع از مدرسه علمیه کامیاران
گزارش بازدید جامع از مدرسه علمیه فاطمه الزهرا(س) کامیاران
در روز سه شنبه مورخ 91/3/23 گروهی متشکل از مدیر محترم حوزه های علمیه خواهران و معاونین اداری مالی ، فرهنگی - تربیتی و آموزش جهت بازدید از مدرسه کامیاران به این مدرسه وارد شدند.
در ابتدا حجه الاسلام و المسلمین حاج آقا صالحی در جمع طلاب مطالبی را راجع به آموزش و تحقیق در حوزه های علمیه بیان نمودند و خاطر نشان کردند: شما طلاب علوم دینی باید در راستا تلاش و کوشش مستمر و بسیار نمایید و تا می توانید در راه تحصیل علوم دینی و تقویت دروس خود تلاش نمایید.
سپس معاون فرهنگی - تربیتی در جمع طلاب بیان نمودند: حوزه محور فرهنگی جامعه است ، در حوزه ها باید بیشتر از هر نهاد دیگری به امور فرهنگی و تبلیغی پرداخته شود و با توجه به نزدیک بودن به ماه رمضان باید در این عرصه بیشتر از قبل فعالیت های تبلیغی و فرهنگی انجام گیرد.
سپس هر یک از معاونین به همراه مدیر محترم به بازدید از بخش های مختلف این مدرسه مبارکه پرداختند.
بازدید جامع از مدارس سطح استان کردستان
گزارش بازدید جامع از مدرسه علمیه فاطمه الزهرا (س) بیجار
در روز چهارشنبه مورخ 91/3/24 معاونین مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران استان کردستان جهت بازدید از مدرسه فاطمه الزهرا (س) بیجار عازم این مدرسه شدند و هر یک به بررسی وضعیت موجود در مدرسه و بخش های مربوط به خود پرداختند.
معاون فرهنگی - تربیتی در جمع طلاب خاطر نشان کرد: شما طلاب علوم دینی باید هم در عرصه علم و دانش سرآمد دیگران در جامعه باشید هم در کنار آن پایه های فعالیت فرهنگی و تربیتی در حوزه ها بسیار مستحکم تر از سایر اماکن باشد و تلاش همه جانبه شما در این راستا می طلبد. معون محترم فرهنگی - تربیتی خطر نشان کرد: با توجه به نزدیک بودن به ماه پر خیر و برکت رمضان زمینه برای تلاش هر چه بیشتر و بهتر در راستای تبلیغ و ترویج شعائر دینی و مذهبی و فرهنگی فراهم می شود.
در همین راستا معاون محترم آموزشی نیز در مورد امور آموزشی و برگزاری امتحانات پایان ترم و همچنین آئین نامه های آموزشی مباحثی را مطرح نمودند.
درباره آیت الله مجتهدی
مرحوم آيتالله احمد مجتهدي تهراني در نهم مهرماه سال 1302 شمسي در تهران چشم به جهان گشود.
وي در خانداني با تقوي و ورع و فضل و شرف پرورش يافت پدر ايشان مرحوم محمدباقر از كسبههاي معروف و با تقوي و متدين تهران بوده و جد ايشان مرحوم ميرزا احمد از تجار مشهور و از مؤمنين و متدينين عصر خود بود. بعد از اين دو بزرگوار اجداد حضرت آيت الله مجتهدي همگي در كسوت روحانيت و از علماء جليلالقدر و مبلغين اسلام و از ائمه جماعات مشهور كاشان بودند.
از جمله اجداد ايشان آيات و حجج اسلام، حاج ملا محمدعلي مجتهد و حاج ملامحمد باقر مجتهد و حاج ملا محمد كاظم مجتهد كاشاني بودند.
صاحب كتاب لبابالالقاب تاليف آيت الله مرحوم آخوند ملا حبيب الله شريف كاشاني متوفي 1340 قمري درباره يكي از اجداد ايشان يعني حضرت آيت الله حاج شيخ محمدعلي مجتهد كاشاني مينويسد: «او فرزند حاج محمدباقر كاشاني است و آيت الله حاج محمدعلي مجتهد كاشاني عالمي فاضل و مدرسي بزرگوار در علوم شرعي و عقلي بود، به حدي كه فضل و علم و زهدش بر ديگران مسلم و آشكار بود، و آن مرحوم فرزندي داشت به نام حاج ملا ابوالقاسم كه او هم حكيم و منجمي زبردست بود و من آن فرزند را ديده بودم و او در تهران فوت كرد (و در اطراف چهار راه مولوي كه در آن زمان قبرستان بود دفن گرديد) و مرحوم آيت الله حاج محمدعلي از شاگردان فقيه عاليقدر حضرت آيتالله سيدمحمد تقي كاشاني بود و او از شاگردان عالم رباني و معلم اخلاق حاج ملا احمد نراقي است و ملااحمد نراقي استاد شيخ مرتضي انصاري بود و وقتي كه ملااحمد نراقي از رحلت آيتالله سيدمحمد تقي كاشاني باخبر شدند از شدت حزن و اندوه و با صداي رسا و بلند شديدا گريه كردند و از فقدان آن عالم بزرگوار تاسف خوردند.»
آيتالله مجتهدي در سال 1362 قمري و در سن 19 سالگي به كسوت روحانيت درآمد و قبل از آن در بازار تهران مشغول به كار بود و پدر ايشان يعني مرحوم محمد باقر راضي نبود كه فرزندش طلبه شود ولي بر اثر عشق و علاقه زيادي كه جناب استاد به علم و دانش داشت به سوي طلبگي روي آورد.
با توجه به مخالفت پدر، سالها با عسرت و سختي زيادي، در لباس روحانيت به تحصيل علم پرداخت و بعد از سالها نه تنها پدر راضي شد بلكه بر وجود چنين فرزندي در نزد خويشان و نزديكان و در اجتماع افتخار ميكرد.
وي پنج سال بعد يعني در سال 1367 قمري و در سن 24 سالگي ازدواج كرد و در همين سال دروس رسائل و مكاسب را نزد آيات و حجج اسلام آقايان فاضل (پدر حضرت آيتالله العظمي فاضل لنكراني) و سيدحسين قاضي و آقا شيخ قاسم نحوي امتحان داد و با موفقيت به اتمام رساند. بعد از قريب دو سال در سن 26 سالگي و در سال 1369 قمري امتحان كفايه و قسمتي از درس خارج را با موفقيت گذراند.
آيتالله مجتهدي در ضمن تحصيل، به تدريس كتب حوزوي هم ميپرداخت و وقتي كه از قم به تهران آمد شبها در مسجدامينالدوله كه مرحوم حاج شيخ محمد حسين زاهد در آنجا مشغول به تدرس و اقامه نماز بود، استاد هم، صبح و عصر به امر تدريس اشتغال داشت و چون مرحوم حاج شيخ محمدحسين زاهد در اواخر عمر و با وجود كهولت سن به سختي مشغول تعليم و تربيت طلاب بود، لذا از آيتالله مجتهدي تقاضا كرد كه علاوه بر تدريس، شبها هم منبر برود و آيتالله مجتهدي در طول دو سال، شش جزء از اول قرآن را با استفاده از تفسيربرهان كه مبناي تفسيري ايشان بود براي مستمعين آيات قرآن را تفسير ميكرد.
آيتالله احمد مجتهدي تهراني صبحها در مسجد مرحوم حاج سيد عزيزالله بازار جهت طلاب به تدريس كتب ادبيات و فقه مشغول بود و بعد از ظهرها هم براي كساني كه روزها شاغل بودند و بعد از ظهرها درس ميخواندند به تدريس كتب حوزوي از قبيل مطول، سيوطي، مغني، منطق و غيره ميپرداخت.
دو سال بعد يعني در 21 محرم سال 1372 قمري، ثلمهاي در اسلام به وجود آمد و آن رحلت عارف زاهد و معلم اخلاق حاج شيخ محمدحسين زاهد رحمةالله عليه بود.
آيتالله احمد مجتهدي تهراني پس از گذشت سه سال از رحلت آن عالم بزرگوار، همچنان به امر تدريس در مسجد مرحوم حاج سيد عزيزالله واقع در بازار تهران مشغول بود تا آنكه به درخواست عدهاي از علماء و مردم متدين، از حضرت استاد تقاضا كردند كه حوزه علميه را به مسجد مرحوم حاج ملا جعفر منتقل كنند كه در آن زمان مسجد، انبار خاك ذغال و خمره ترشي كسبه محل بود، و تجار و مردم متدين با علماء مشورت كردند و به اين نتيجه رسيدند كه آيهالله مجتهدي به دلايلي نسبت به علماء ديگر جهت ادامه راه مرحوم حاج شيخ محمد حسين زاهد ارجحيت دارد.
بنابراين با همت تجار و مردم متدين، آيتالله مجتهدي توانست حوزه علميه فعلي را كه در تهران خيابان 15 خرداد شرقي، كوچه شهيد مرتضي كياني، كوچه مسجد آقا واقع است تأسيس كند.
در اين حوزه هر سال مراسم عمامهگذاري با حضور آيتالله احمد مجتهدي تهراني برگزار ميشد.
* استادان مرحوم آيتالله مجتهدي تهراني
دروس ادبيات عرب: در تهران و نزد مرحوم آيتالله حاج شيخ علياكبر برهان
كتاب مطول: نزد مرحوم آيتالله محمدجواد خندقآبادي و مرحوم آيتالله سيدمرتضي علوي فريدوني
منظومه حاج ملاهادي سبزواري: نزد مرحوم آيتالله علامه طباطبايي
كتاب لمعتين: نزد حضرات آيات و حجج اسلام شهيد صدوقي، مرحوم محمدجواد خندقآبادي و مرحوم شيخ عبدالرزاق اصفهاني
رسائل: نزد مرحوم آيتالله شيخ محمدجواد خندق آبادي
مكاسب: نزد مرحوم آيتالله سيدمحمد صادق طباطبايي
كفايه جلد اول: نزد مرحوم حضرت آيتالله العظمي سيدشهابالدين مرعشي نجفي
كفايه جلد دوم: نزد مرحوم آيتالله سيدصادق شريعمتداري
درس خارج به مدت يك سال: نزد مرحوم آيتالله العظمي حاج آقا حسين بروجردي
درس خارج به مدت يك سال: نزد مرحوم آيت الله العظمي سيدمحمدرضا گلپايگاني
درس خارج به مدت يك سال: نزد مرحوم آيتالله حاج شيخ عباسعلي شاهرودي
درس خارج به مدت دو سال: نزد مرحوم آيتالله العظمي شيخ محمدرضا تنكابني
و درس خارج به مدت شش سال: در محضر مرحوم آيتالله العظمي سيداحمد خوانساري
درس اخلاق: نزد مرحوم حضرت آيت الله العظمي امام خميني(ره) در مدرسه فيضيه قم عصرهاي جمعه و همچنين نزد عالم رباني و معلم اخلاق حضرت حجت الاسلام و المسلمين مرحوم حاج سيدحسين فاطمي قمي بودند.
زندگينامه استاد اخلاق آيت الله مجتهدي تهراني ( 1302 – 1386)
مرحوم آيت الله احمد مجتهدي تهراني در نهم مهرماه سال 1302 شمسي در تهران چشم به جهان گشود.
وي در خانداني با تقوي و ورع و فضل و شرف پرورش يافت پدر ايشان مرحوم محمدباقر از كسبه هاي معروف و با تقوي و متدين تهران بوده و جد ايشان مرحوم ميرزا احمد از تجار مشهور و از مؤمنين و متدينين عصر خود بود. بعد از اين دو بزرگوار اجداد حضرت آيت الله مجتهدي همگي در كسوت روحانيت و از علمأ جليل القدر و مبلغين اسلام و از ائمه جماعات مشهور كاشان بودند.
از جمله اجداد ايشان آيات و حجج اسلام، حاج ملا محمدعلي مجتهد و حاج ملامحمد باقر مجتهد و حاج ملا محمد كاظم مجتهد كاشاني بودند.
صاحب كتاب لبا ب الالقاب تاليف آيت الله مرحوم آخوند ملا حبيب الله شريف كاشاني متوفي 1340 قمري درباره يكي از اجداد ايشان يعني حضرت آيت الله حاج شيخ محمد علي مجتهد كاشاني مي نويسد: «او فرزند حاج محمد باقر كاشاني است و آيت الله حاج محمد علي مجتهد كاشاني عالمي فاضل و مدرسي بزرگوار در علوم شرعي و عقلي بود، به حدي كه فضل و علم و زهدش بر ديگران مسلم و آشكار بود، و آن مرحوم فرزندي داشت به نام حاج ملا ابوالقاسم كه او هم حكيم و منجمي زبردست بود و من آن فرزند را ديده بودم و او در تهران فوت كرد (و در اطراف چهار راه مولوي كه در آن زمان قبرستان بود دفن گرديد) و مرحوم آيت الله حاج محمد علي از شاگردان فقيه عاليقدر حضرت آيت الله سيدمحمد تقي كاشاني بود و او از شاگردان عالم رباني و معلم اخلاق حاج ملا احمد نراقي است و ملااحمد نراقي استاد شيخ مرتضي انصاري بود و وقتي كه ملااحمد نراقي از رحلت آيت الله سيد محمد تقي كاشاني باخبر شدند از شدت حزن و اندوه و با صداي رسا و بلند شديدا گريه كردند و از فقدان آن عالم بزرگوار تاسف خوردند».
آيت الله مجتهدي در سال 1362 قمري و در سن 19 سالگي به كسوت روحانيت درآمد و قبل از آن در بازار تهران مشغول به كار بود و پدر ايشان يعني مرحوم محمد باقر راضي نبود كه فرزندش طلبه شود ولي بر اثر عشق و علاقه زيادي كه جناب استاد به علم و دانش داشت به سوي طلبگي روي آورد.
با توجه به مخالفت پدر، سال ها با عسرت و سختي زيادي، در لباس روحانيت به تحصيل علم پرداخت و بعد از سال ها نه تنها پدر راضي شد بلكه بر وجود چنين فرزندي در نزد خويشان و نزديكان و در اجتماع افتخار مي كرد.
وي پنج سال بعد يعني در سال 1367 قمري و در سن 24 سالگي ازدواج كرد و در همين سال دروس رسائل و مكاسب را نزد آيات و حجج اسلام آقايان فاضل (پدر حضرت آيت الله العظمي فاضل لنكراني) و سيد حسين قاضي و آقا شيخ قاسم نحوي امتحان داد و با موفقيت به اتمام رساند. بعد از قريب دو سال در سن 26 سالگي و در سال 1369 قمري امتحان كفايه و قسمتي از درس خارج را با موفقيت گذراند.
آيت الله مجتهدي در ضمن تحصيل، به تدريس كتب حوزوي هم مي پرداخت و وقتي كه از قم به تهران آمد شب ها در مسجد امين الدوله كه مرحوم حاج شيخ محمد حسين زاهد در آنجا مشغول به تدرس و اقامه نماز بود، استاد هم، صبح و عصر به امر تدريس اشتغال داشت و چون مرحوم حاج شيخ محمد حسين زاهد در اواخر عمر و با وجود كهولت سن به سختي مشغول تعليم و تربيت طلاب بود، لذا از آيت الله مجتهدي تقاضا كرد كه علاوه بر تدريس، شب ها هم منبر برود و آيت الله مجتهدي در طول دو سال، شش جزء از اول قرآن را با استفاده از تفسير برهان كه مبناي تفسيري ايشان بود براي مستمعين آيات قرآن را تفسير مي كرد.
آيت الله احمد مجتهدي تهراني صبح ها در مسجد مرحوم حاج سيد عزيزالله بازار جهت طلاب به تدريس كتب ادبيات و فقه مشغول بود و بعد از ظهر ها هم براي كساني كه روزها شاغل بودند و بعد از ظهرها درس مي خواندند به تدريس كتب حوزوي از قبيل مطول، سيوطي، مغني، منطق و غيره مي پرداخت.
دو سال بعد يعني در 21 محرم سال 1372 قمري، ثلمه اي در اسلام به وجود آمد و آن رحلت عارف زاهد و معلم اخلاق حاج شيخ محمدحسين زاهد رحمة الله عليه بود.
آيت الله احمد مجتهدي تهراني پس از گذشت سه سال از رحلت آن عالم بزرگوار، همچنان به امر تدريس در مسجد مرحوم حاج سيد عزيز الله واقع در بازار تهران مشغول بود تا آنكه به درخواست عده اي از علمأ و مردم متدين، از حضرت استاد تقاضا كردند كه حوزه علميه را به مسجد مرحوم حاج ملا جعفر منتقل كنند كه در آن زمان مسجد، انبار خاك ذغال و خمره ترشي كسبه محل بود، و تجار و مردم متدين با علمأ مشورت كردند و به اين نتيجه رسيدند كه آيه الله مجتهدي به دلايلي نسبت به علمأ ديگر جهت ادامه راه مرحوم حاج شيخ محمد حسين زاهد ارجحيت دارد.
بنابراين با همت تجار و مردم متدين، آيت الله مجتهدي توانست حوزه علميه فعلي را كه در تهران خيابان 15 خرداد شرقي، كوچه شهيد مرتضي كياني، كوچه مسجد آقا واقع است تأسيس كند.
در اين حوزه هر سال مراسم عمامه گذاري با حضور آيت الله احمد مجتهدي تهراني برگزار مي شد.
استاد اخلاق آيتالله مجتهدی تهرانی که در بيمارستان بازرگانان تهران بستری شده بود، سرانجام صبح
چهارمين روز ماه محرم الحرام سال 1429 هجری قمری(23ماه 1386 ) دعوت حق را لبيک گفت.
استادان مرحوم آيت الله مجتهدي تهراني
دروس ادبيات عرب: در تهران و نزد مرحوم آيت الله حاج شيخ علي اكبر برهان
كتاب مطول: نزد مرحوم آيت الله محمدجواد خندق آبادي و مرحوم آيت الله سيدمرتضي علوي فريدوني
منظومه حاج ملاهادي سبزواري: نزد مرحوم آيت الله علامه طباطبايي
كتاب لمعتين: نزد حضرات آيات و حجج اسلام شهيد صدوقي، مرحوم محمدجواد خندق آبادي و مرحوم شيخ عبدالرزاق اصفهاني
رسائل: نزد مرحوم آيت الله شيخ محمدجواد خندق آبادي
مكاسب: نزد مرحوم آيت الله سيدمحمد صادق طباطبايي
كفايه جلد اول: نزد مرحوم حضرت آيت الله العظمي سيدشهاب الدين مرعشي نجفي
كفايه جلد دوم: نزد مرحوم آيت الله سيدصادق شريعمتداري
درس خارج به مدت يك سال: نزد مرحوم آيت الله العظمي حاج آقا حسين بروجردي
درس خارج به مدت يك سال: نزد مرحوم آيت الله العظمي سيدمحمدرضا گلپايگاني
درس خارج به مدت يك سال: نزد مرحوم آيت الله حاج شيخ عباسعلي شاهرودي
درس خارج به مدت دو سال: نزد مرحوم آيت الله العظمي شيخ محمدرضا تنكابني
و درس خارج به مدت شش سال: در محضر مرحوم آيت الله العظمي سيداحمد خوانساري
درس اخلاق: نزد مرحوم حضرت آيت الله العظمي امام خميني(ره) در مدرسه فيضيه قم عصرهاي جمعه و همچنين نزد عالم رباني و معلم اخلاق حضرت حجت الاسلام و المسلمين مرحوم حاج سيدحسين فاطمي قمي بودند.
خودشناسی از منظر قرآن
بهترین راه برای خودشناسی، «فکر در خود» است؛ راهی که قرآن کریم به آن دعوت و بر آن تأکید میکند. این موضوع، خود به دو گونه است:
۱) «فکر در خود»، به معنای فکر در خصوصیات وجودی صفات خود است؛ این تفکر، باید همراه با واقعبینی و شجاعت باشد؛ به صورتی که شخص به آثار وجودی عمیق و تواناییها و ضعفهای خویش، پی ببرد. …
۲) فکر در «خود»، به معنای سفر در «خود» و سیر در آن است؟ آنچه در این رویکرد برای انسان سودمند است، قسم دوم فکر است. سفر در «خود» و سیر در آن، راهگشا و طریقی بسیار نزدیک یا نزدیکترین راه در سلوک الی الله است.
در این اندیشه- که به شیوهای مخصوص و با کیفیت ویژه انجام میگیرد- سالک از همه چیز منقطع و منصرف میشود و به حقیقت خود برمیگردد و حقیقت نوری وی تجلی میکند. آن گاه، باب معرفت و شهود به روی وی باز میشود و سیر شروع میگردد. این اندیشه، در حقیقت، سیر مخصوص در خود است؛ سیری که منتهی به شهود میشود و به همین جهت لازم است که سالک، آمادگی خاصی داشته و از لحاظ روحی، استعداد لازم را کسب کرده باشد.
در هر صورت، اگر عنایات ربوبی، دست سالک را بگیرد و در این فکر آن چنان که باید، موفق گردد، در سفر «الی الحق» نزدیکترین راه به روی او باز خواهد شد و علاوه بر آن، با حقایق بیشمار و با اسرار شگفتی مواجه خواهد شد.
نزدیکترین راه، در خود انسان است و راه نزدیکتر را باید در خود جویا بود و به عبارت دیگر، نزدیکترین راه به سوی حضرت حق، همین خود است و باید قدم در خود نهاد و در آن سیر کرد؛ تا به مقصد نایل آمد و آیه «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ»؛۱ به همین معنا اشاره دارد. ترکیب ولحن خاصی که در آن وجود دارد، میگوید: از خود، غفلت نکنید و به سیر در آن بپردازید که این، نزدیکترین راه وصول به مقصد است.
البته در مقام سیر و در مقام فکر، باید نخست از خارج از خود (عالم طبیعت)، به سوی خیال خویش سفر کنیم و برگردیم؛ سپس از خیال به سوی عالم عقلانی خود سفر کنیم و به نورانیت خویش برگردیم که مرحله شروع «شهود» است و بعد با ادامه سیر و گذر از عالم عقلانی، فنا و بقا حاصل خواهد شد.
● حقایقی در این مقام
در این مقام، حقایقی است که برای اصحاب «سیر در نفس»، دانستن آنها مفید است و بصیرتهایی را به دنبال خواهد آورد. در این حقایق، لازم است اهل آن، دقت کافی داشته باشند و تعمق کنند؛ تا آنها را خوب بیابند و آن چه را که باید، توشه برگیرند.
برخی از این حقایق به شرح زیر میباشند:
● خلوت تنهایی
وقتی به خود برگشتیم و در خود فکر کردیم، خواهیم دید که تنها هستیم و بریده از همه آن چه خود را با آنها میدانستیم و خواهیم دید که همیشه در یک خلوت خاص تنهایی قرار داریم و فقط خود هستیم و آن چه در خود داریم.
اینجاست که حقایق بعضی از آیات قرآن برای ما تا حدودی روشن میشوند؛ یعنی این که تنها هستیم؛ اما به آن توجه نداریم و به هنگام مرگ و ورود به محضر پروردگار، در قیامت، خواهیم فهمید.
این آیات عبارتند از:
۱) «و او تنها به سوی ما باز آید».۲
۲) «و همه آنها که در آسمانها و زمین هستند، در روز قیامت تنها به محضر خدای متعال آیند».۳
۳) «[و به هنگام مرگ گفته شود] تنها به سوی ما آمدهاید؛ بدانگونه که شما را در اصل خلقت آفریدیم و همه آن چه را که در اختیار شما قرار داده بودیم، ترک کردهاید و نمیبینیم با شما آنهایی را که برای خود، به گمان باطل خویش، یار و یاور میدیدید و حقیقت این است که میان شما و آنها، جدایی سخت افتاده و آن چه خیال میکردید، از میان برخاسته است».۴
این تنهایی، برای وی به وقت مرگ و نیز در قیامت- که حقیقتها به ظهور میرسد- روشن خواهد شد و هر کس به تنهایی خویش پی خواهد برد و خیال واهی- که در حیات دنیوی داشت و خود را با این و آن میدانست- از میان خواهد رفت.
● خلوت با حضرت حق
در خلوت تنهایی، فقط خود را با قیّوم خود خواهیم دید؛ یعنی با آن که خالق و مدبّر و قوامبخش ماست، خواهیم دید و فقط با او هستیم و با او سخت در ارتباط. در حال خلوت، همواره با او هستیم و فقط او با ماست؛ «هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ».۵
او را با خود و خود را با او و ارتباط را بسیار محکم و نسبت را بسیار نزدیک خواهیم یافت. مگر نه این است که ما آفریدهای از مخلوقات او هستیم؟ او قیّوم حقیقت ما نیز هست و من از او نشأت میگیرد و با اوست؟
در این مقام، اگر در سیر فکری خود موفق باشیم، نور توحید، شروع به تجّلی در باطن ما میکند و بساط شرک، متزلزل میشود. حجابها از روی حقیقت کنار میروند و بیدار میشویم و جز او، کسی را ولی و مدبّر خویش نمیبینیم. همه سود و زیانها را از او دانسته، حکم را مخصوص او مییابیم و جمال و جلال مطلق را برای او دیده، او را معبود خود میدانیم.
در این مقام (خلوت با حق)، هر چه در سیر فکری خود بیندیشیم، به همان اندازه راههای حقایق شهودی، به روی ما باز میشوند و به همان مقدار، اسرار آیات برای ما کشف خواهد شد. برخی از این آیات عبارتند از: «جز خدای متعال، ولی و نصیر و جز او معبودی نیست و انسانها به خیال باطل خویش، غیر او را برای خود، ولی و نصیر میشمرند و برای خود، «معبود» میگیرند و راه گمراهی در پیش گرفتهاند.
«آیا نمیدانی که ملک آسمانها و زمین، مخصوص خدای متعال است و برای شما غیر از خدا، ولی و نصیر نیست»؟۶
این که آیات الهی و قرآن در انسان اثر نمیکنند، به این دلیل است که انسان از حقایق غافل است. مواجه شدن با قرآن و تلاوت یا شنیدن آیات و در عین حال، بیدار نشدن و عمر خود را به غفلت سپری کردن و افتادن در فریب دامنهدار حیات و اسیر شدن در حجابهای ظلمانی، یا بر اثر عدم تدبر لازم در آیات قرآنی است و یا بر اثر قفلهایی است که به دست خود انسانها، بر دلهای آنان زده شده است و تنها در پرتو تهذیب نفس است که هم آیات قرآنی در ما تأثیرگذار خواهند بود و هم دنیا و مخلوقات آن، برای ما شیرین و نورانی خواهند بود.
۱. مائده، آیه ۱۰۵.
۲. مریم، آیه ۸۰.
۳. همان، آیه ۵۹.
۴. انعام، آیه ۴۹.
۵. حدید، آیه ۴.
۶. بقره، آیه ۱۰۷.
بدون شرح